Η κυβέρνηση σχεδιάζει να ιδιωτικοποιήσει το νερό και την ΕΥΔΑΠ, σύμφωνα με έρευνα της Data Journalism. Αυτή η απόφαση είναι η πιο αμφιλεγόμενη ιδιωτικοποίηση που έχει ολοκληρώσει ή προωθεί η κυβέρνηση, καθώς υπάρχουν πέντε αποφάσεις του ΣτΕ που κρίνουν ότι το νερό είναι φυσικό αγαθό και όχι προϊόν και άρα δεν μπορεί να πουληθεί. Ο πρόεδρος των Μηχανικών της ΕΥΔΑΠ εξήγησε την κυβερνητική πρόθεση, ενώ ο Διδάκτωρ Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Βασίλης Λύκος αναλύει πως μέσω μιας ρυθμιστικής αρχής θα οδηγηθούμε στην ιδιωτικοποίηση του νερού.
Η ιδιωτικοποίηση του νερού και της ΕΥΔΑΠ είναι παράνομη, σύμφωνα με αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις. Ο ΣτΕ έχει κρίνει ότι δεν επιτρέπεται η εμπλοκή ιδιωτών στο νερό και ακόμη και η είσοδος της ΕΥΔΑΠ στο ΤΑΙΠΕΔ ήταν παράνομη. Η πρόεδρος ΔΣ του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος και Αντιπρόεδρος ΣτΕ ε.τ., Μαρία Καραμανώφ, έστειλε υπόμνημα στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής των Ελλήνων, τονίζοντας ότι η ιδιωτικοποίηση του νερού πραγματοποιήθηκε με αντισυνταγματικό τρόπο.
Συνεπώς, η κυβέρνηση σχεδιάζει να ιδιωτικοποιήσει το νερό και την ΕΥΔΑΠ παρά τις αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις που κρίνουν ότι αυτό είναι παράνομο. Η πρόθεση αυτή είναι αμφιλεγόμενη και έχει προκαλέσει αντιδράσεις από διάφορους ειδικούς στον τομέα του περιβάλλοντος.ευσης και αποχέτευσης της χώρας, αφού δεν υπάγονται πλέον στον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Τι απέμεινε για να ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση αυτή; Να παραδώσει το κράτος, εκτός από τον έλεγχο, ακόμα και την απλή εποπτεία του».
Ολόκληρη η επιστολή της
«Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο οι κρατικές αρμοδιότητες ρύθμισης και ελέγχου όλων των φορέων παροχής των δημοσίων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας αφαιρούνται από τα αρμόδια Υπουργεία και ανατίθενται στην ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Η όλη λογική και το πνεύμα του νομοσχεδίου καταστρατηγεί ευθέως τα παγίως κριθέντα από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ Ολ. 1904/2014, 190/2022, 191/2022), ανατρέπει το υφιστάμενο καθεστώς λειτουργίας των φορέων αυτών και ενέχει, ως εκ τούτου, σοβαρούς κινδύνους για τη συνέχιση της παροχής των υπηρεσιών τους εκτός περιβάλλοντος αγοράς και ανταγωνισμού και υπό όρους δημόσιας υπηρεσίας, δηλαδή με ασφάλεια, καθολικότητα, υψηλή ποιότητα και προσιτή τιμή.
Το νομοσχέδιο αποτελεί το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του νερού που πραγματοποιήθηκε με τον αντισυνταγματικό μεν, αλλά ισχύοντα πλέον νόμο 4964/2022 (άρθρα 114, 115) που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο.
Με το νόμο αυτό μεταβιβάστηκαν εκ νέου στο Υπερταμείο οι μετοχές ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ του Ελληνικού Δημοσίου, κατά πρωτοφανή παραβίαση των αποφάσεων 190/2022, 191/2022 της Ολομέλειας του ΣτΕ, με τις οποίες η μεταβίβασή τους είχε κριθεί αντισυνταγματική. Ήδη λοιπόν, έχει επέλθει η ουσιαστική ιδιωτικοποίηση των δύο μεγαλύτερων φορέων παροχής υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας, αφού δεν υπάγονται πλέον στον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Τι απέμεινε για να ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση αυτή; Να παραδώσει το κράτος, εκτός από τον έλεγχο, ακόμα και την απλή εποπτεία του.
Με την υπαγωγή των φορέων υδροδότησης στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, το κράτος παραδίδει σε αυτήν τις αρμοδιότητές του επί των φορέων υδροδότησης (ρυθμιστικές, κανονιστικές, αδειοδοτικές, κυρωτικές, τιμολογιακές), οι οποίες κατά το Σύνταγμα του ανήκουν αποκλειστικά. Είναι γνωστό ότι οι Ρυθμιστικές Αρχές, από τη φύση τους, δεν έχουν καμία αρμοδιότητα σε τομείς δραστηριότητας που δεν ανήκουν στην αγορά. Αποστολή τους είναι να διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την τήρηση των αρχών του ανταγωνισμού σε σχέση με τις υπηρεσίες που έχουν ήδη ιδιωτικοποιηθεί όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι συγκοινωνίες (λεωφορεία, τρένα) κ.λπ.
Η ΡΑΕ (όπως άλλωστε όλες οι ρυθμιστικές αρχές) έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες σε όλους τους ανωτέρω τομείς και οι πράξεις της είναι εκτελεστές χωρίς να υπόκεινται σε κανενός είδους έλεγχο νομιμότητος ή σκοπιμότητος από τον αρμόδιο Υπουργό. Είναι προφανές ότι η ΡΑΕ δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δημόσιο έλεγχο που απαιτεί η νομολογία του ΣτΕ για τις υπηρεσίες υδροδότησης και αποχέτευσης, δεδομένου ότι είναι εξ ορισμού προορισμένη και οργανωμένη, ώστε να ρυθμίζει τα ζητήματα που ανακύπτουν στο χώρο της αγοράς και του ανταγωνισμού σύμφωνα με το πνεύμα και τους κανόνες που διέπουν τα πεδία αυτά.
Το νερό, όμως, δεν είναι εμπορικό προϊόν και οι υπηρεσίες υδροδότησης και αποχέτευσης δεν μπορούν να ανήκουν στην αγορά. Με απλά λόγια, δεν συντρέχει εν προκειμένω η βασική προϋπόθεση που απαιτείται για την υπαγωγή μιας δραστηριότητας στην αρμοδιότητα μιας ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής, δηλ. η λειτουργία της δραστηριότητας αυτής σε περιβάλλον αγοράς. Στον τομέα της υδροδότησης της χώρας δεν νοείται η ύπαρξη αγοράς ούτε δραστηριοποίηση κερδοσκοπικών επιχειρήσεων στο σχετικό πεδίο, ώστε να απαιτείται η ρύθμισή τους από Ανεξάρτητη Αρχή. Δεδομένου ότι, όπως έχει κριθεί από το ΣτΕ, η δημόσια υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, κατ’ αντιδιαστολή προς άλλες υπηρεσίες που έχουν πλέον περιέλθει στον χώρο της αγοράς (ενέργεια, ταχυδρομικές υπηρεσίες, επιβατικές μεταφορές, τηλεπικοινωνίες), δεν επιτρέπεται να ιδιωτικοποιηθεί, η υπαγωγή της στη ρυθμιστική αρμοδιότητα ΡΑΕ είναι ασύμβατη προς την αποστολή αμφοτέρων.
Ακούστηκε κατά τη σημερινή συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου ότι οι υπηρεσίες υδροδότησης νομίμως υπάγονται στη ΡΑΕ γιατί αποτελούν μονοπώλιο. Όπως είναι γνωστό, η ύπαρξη μονοπωλίου προϋποθέτει εμπορικό προϊόν που επιτρέπεται να πωλείται από ένα και μόνο επιχειρηματία. Όμως, το νερό στην Ελλάδα δεν είναι εμπορικό προϊόν και δεν πωλείται, αλλά παρέχεται με μερική ανάκτηση του κΣτην Ελλάδα, οι υπηρεσίες υδροδότησης δεν αποτελούν μονοπώλιο καθώς ένα μεγάλο τμήμα των φορέων υδροδότησης έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί με τη μεταβίβαση των μετοχών ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο αποποιείται περαιτέρω τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες του κράτους για παροχή ασφαλούς, ποιοτικής και καθολικής υδροδότησης σε προσιτή τιμή, καταστρατηγώντας τις αρχές του κράτους δικαίου. Η Ένωση Διοικητικών Δικαστών επισημαίνει ότι η ανάθεση των υδάτων σε ανεξάρτητη αρχή χάνει τον χαρακτήρα του πόσιμου ύδατος ως κοινωνικού αγαθού και απαραίτητου για τη ζωή και την υγεία των πολιτών.
Επιπλέον, η κυβέρνηση δαπανά πάνω από 1,5 εκατ. ευρώ σε διαφημιστική καμπάνια, συμπεριλαμβανομένων ανύπαρκτων ιστοσελίδων, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη δυναμική και επισκεψιμότητα κάθε site. Η μέθοδος και τα κριτήρια παραμένουν άγνωστα, ενώ η ΕΥΔΑΠ έχει το απόλυτο μονοπώλιο στην Αττική. Η κυβέρνηση αγνοεί την απόφαση του ΣτΕ και προχωρά σε αμφίβολη συνταγματικότητας βήμα προς την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης.ατα του ελληνικού υδροκεφαλαίου και πρότεινε την αποδιοργάνωση της αποδυνάμωσης των ΔΕΥΑ και την ενίσχυση τους με πόρους και προσωπικό, για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της κοινωνίας και του περιβάλλοντος». Επιπλέον, η Ένωση επισημαίνει την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην πρόληψη της απώλειας και της διαρροής του νερού, καθώς και στην αναβάθμιση των υποδομών και της τεχνολογίας, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και η αποδοτικότητα της υδροδότησης και αποχέτευσης. Τέλος, η Ένωση εκφράζει τη δέσμευσή της για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και της δημόσιας υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και της πρόσβασης σε καθαρό και ασφαλές νερό για όλους τους πολίτες της χώρας.Η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (Ε.Δ.Ε.Υ.Α.) εκφράζει τις αδυναμίες και τις δυνατότητες των 35 Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) στην Ελλάδα. Αντί να αναβαθμιστεί η γενική γραμματεία Υδάτων στο υπουργείο Περιβάλλοντος για να συμβάλει στον έλεγχο και τη βελτίωση της λειτουργίας των παρόχων ύδατος, προτείνεται η δημιουργία μιας Ρυθμιστικής Αρχής, που θα προκαλέσει περαιτέρω αποδυνάμωση των Δ.Ε.Υ.Α.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. επισημαίνει ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. καταρρέουν λόγω της υποστελέχωσης και της έλλειψης στήριξης από την Πολιτεία. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος δεν ασχολείται με τα πραγματικά προβλήματα των Δ.Ε.Υ.Α. και αρκείται σε προσχηματικό διάλογο. Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι ο τομέας υδάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα και οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν τις προοπτικές να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις και απειλές, αν ενισχυθούν με την τεχνογνωσία και την εμπειρία που έχουν αποκτήσει στα παραπάνω από 40 χρόνια της λειτουργίας τους.
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θα συνεχίσει να συζητά με τα συναρμόδια υπουργεία και φορείς και να προβάλλει και να υπερασπίζεται τις απόψεις της για τη βελτίωση της λειτουργίας των Δ.Ε.Υ.Α. και τη διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας.Η Ένωση αναφέρει ότι η διαχείριση των υδάτων στη χώρα μας πρέπει να γίνεται μόνο μέσω δημόσιων πολιτικών που θα είναι βιώσιμες και θα προσφέρουν κοινωνικά οφέλη. Αυτό είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί η αειφορία των υδάτινων πόρων και η προστασία τους.
