Η ανεξέλεγκτη πληθωριστική κατάσταση του περασμένου έτους οδήγησε σε μείωση των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών. Αν και φέτος ο πληθωρισμός εμφανίζει μια μείωση, οι τιμές εξακολουθούν να αυξάνονται, ειδικά στα τρόφιμα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αύξησης είναι ότι το 2022 οι πραγματικές εισοδηματικές απώλειες των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 2%. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 7,6% το 2022 σε σχέση με το 2021, από 126,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε 135,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, αυτή η αύξηση είναι ονομαστική και όχι πραγματική, καθώς πρέπει να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός που ήταν 9,6% για ολόκληρη την προηγούμενη χρονιά. Έτσι, τα πραγματικά εισοδήματα των πολιτών μειώθηκαν κατά 2%.
Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι ο ρυθμός της αποταμίευσης των νοικοκυριών κατά την περίοδο 2010-2022, που ορίζεται ως ακαθάριστη αποταμίευση προς ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα, ήταν -4,0% (-2,1% το 2021). Ουσιαστικά, οι πολίτες έχουν αναγκαστεί να χρησιμοποιήσουν την ήδη διαθέσιμη τηςς αποταμίευση για να αντεπεξέλθουν στις αυξανόμενες τιμές που εξαντλούν το πορτοφόλι τους.
Τα νοικοκυριά στην Ελλάδα βιώνουν συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας. Η συνεχιζόμενη ακρίβεια και οι ανεπαρκής εισοδηματικές πηγές δείχνουν ότι οι δυσκολίες αναμένεται να αυξηθούν τους επόμενους μήνες.
Χαρακτηριστικά, το 17,4% του ελληνικού πληθυσμού βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής. Όταν εξετάζεται μόνο η ισοδύναμη δαπάνη της αγοράς, το ποσοστό ανέρχεται σε 17,1% (έναντι 17,4% το 2021), ενώ όταν λαμβάνονται υπόψη όλες οι καταναλωτικές δαπάνες ανεξάρτητα από τη μέθοδο απόκτησης, το ποσοστό μειώνεται στο 13,4% (έναντι 12,2% το 2021). Η αύξηση των τιμών στα τρόφιμα οδηγεί τα νοικοκυριά να δαπανούν όλο και περισσότερα για τις ανάγκες αυτές, αγοράζοντας όμως λιγότερα προϊόντα.
Επιπτώσεις στην κατανάλωση
Λόγω των παραπάνω, έχει παρατηρηθεί αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες των Έλληνων. Οι νοικοκυριακές δαπάνες για είδη παντοπωλείου-διατροφής μειώθηκαν κατά περίπου δύο δισεκατομμύρια ευρώ το 2022 σε σύγκριση με το 2009, αν και η συνολική δαπάνη το 2022 αυξήθηκε κατά 3,1% σε σχέση με το 2021. Αυτό δείχνει τη μείωση του πραγματικού εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, οι πολίτες ξοδεύουν λιγότερα χρήματα για προϊόντα, όπως ελαιόλαδο, κρέας και φρέσκο γάλα, αλλά περισσότερα για προϊόντα αρτοποιίας και γενικά υδατάνθρακες, και προτιμούν το φθηνότερο κοτόπουλο αντί του μοσχαρίσιου και αιγοπρόβειου κρέατος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που επεξεργάστηκε το ΙΕΛΚΑ, η δαπάνη κατά κεφαλήν για είδη παντοπωλείου μειώθηκε κατά 5,8% το 2022 σε σύγκριση με το 2009. Όσον αφορά το 2021, η συνολική δαπάνη αυξήθηκε κατά 3,1% λόγω του συνδυασμού των αυξανόμενων τιμών και της μείωσης των αγορών των νοικοκυριών.
